Lu De Beule

op de kade van De Haven

Op een dag kwam haar man Wim thuis met het nieuws dat ze in Sint-Blasius bezig waren een palliatieve afdeling te starten. Lu schreef onmiddellijk een sollicitatiebrief maar pas vijf maanden later werd ze uitgenodigd voor een gesprek. Dat verliep positief en na een tweede gesprek stond het licht op groen: Lu nam ontslag in Jette en op 12 januari 2000 werd ‘De Haven’ haar nieuwe werkplek. Lu was meer dan gemotiveerd! Op haar dienst in Jette heeft ze vaak mensen zien sterven. Ze heeft het altijd betreurd dat er zo weinig tijd is voor een gesprek met de familie, dat er zo weinig tijd is om mensen te begeleiden. Op een palliatieve eenheid is die tijd er wel, verduidelijkt Lu. De klemtoon die wij leggen is wat de patiënt wil, het accent ligt niet meer op genezen. In den beginne was het samen zoeken. Alle verpleegkundigen kwamen van verschillende diensten, we moesten elkaar leren kennen en we wilden echt onze eigen weg zoeken, duidelijk bepalen waar we onze accenten gingen liggen. Ons diensthoofd vond de naam ‘De Haven’. Een erg toepasselijke naam voor een rustpunt waar schepen komen en schepen vertrekken.

Ons accent is dat onze zorg vertrekt vanuit de patiënt. Alles kan, niets moet is ons motto. Bij ons is niet alles op uur. Mensen mogen uitslapen als ze dat wensen en heel belangrijk is de tijd die we nemen bij de opname. We babbelen met de familie, informeren uitgebreid naar de mens die opgenomen wordt: beroep, hobby’s, kinderen, kleinkinderen en vragen heel duidelijk naar de desiderata, de wensen van de patiënt. Soms willen ze nog eens naar huis of willen hun hond nog eens zien. Het gebeurt vaak dat honden op bezoek komen, een keer bracht een patiënt haar kanarievogel mee. Ook het levensbeschouwelijke komt aan bod. Is de patiënt gelovig of vrijzinnig, wil de patiënt berecht wordt als het uur gekomen is.

‘De Haven’ ziet er niet uit als een ziekenhuis, De Haven is anders dan anders. Er zijn zes kamers en op iedere kamer is er naast een eigen badkamer een bed een tafel met twee stoelen, twee zetels, kasten en rekjes voor persoonlijke spullen zoals foto’s, cd’s... Na onze babbel heb ik op een avond even een bezoek gebracht aan De Haven. Als je beter kijkt, zie je wel het ziekenhuiskader maar de mensen van De Haven hebben alles in het werk gesteld om er in de eerste plaats er een thuis van te maken. Er is een woonkamer met een grote tafel, een keukenblok waar gekookt kan worden door de familie, een zithoek met tv en tijdschriften en heel de afdeling ademt een herfstsfeer uit waar zonnebloemen en pompoenen wat leven in de brouwerij brengen. Een mooie creatie van Hedwig Thienpondt, die al tien jaar lang de decoratie van De Haven voor haar rekening neemt. Naast Hedwig zijn er nog tien vrijwilligers die vanuit Present (het vroegere Caritas) hun steentje willen bijdragen. Rita Van Callenberghe, Marleen De Leenheer, José De Page en Francine De Loose vormen samen met Hedwig de Zeelse ploeg die iedere week een halve dag veil hebben voor de mensen die aanmeren in De Haven. Vanuit Present hebben ze een korte opleiding gekregen zodat ze weten wat er van hen verwacht wordt en ze zijn natuurlijk ook gebonden aan het beroepsgeheim. Lu is erg te spreken over de inbreng van deze mensen! Ieder vanuit hun eigen talent maken ze De Haven tot een ‘haven’ voor deze mensen.

De Haven heeft recht op negen voltijdse verpleegkundigen die dagelijks ondersteuning krijgen van twee internist-geriaters en van dokter Serry die het diensthoofd is van De Haven. De verpleegkundigen werken in drie shiften: de vroege is van kwart voor zeven tot even voor de klok van drieën, de late start even over tweeën en loopt tot kwart over tien en de nacht start om tien uur ’s avonds en loopt tot zeven uur ’s morgens. In de overgang is er telkens een kwartier briefing voorzien zodat wie start volledig op de hoogte is. Lu is geen ochtendmens en dus opteert ze meestal voor de late of de nacht.

In de ochtend ligt het werk van de verpleegkundigen vooral op de verzorging. Belangrijk is dat niets maar dan ook niets op uur gebeurt. Sommige patiënten willen gewekt worden, anderen later. Soms wil familie een deel van de zorg op zich nemen, dat kan. Mensen van De Haven vinden de comforttherapie erg belangrijk: de tijd die je nog hebt zo aangenaam mogelijk door te brengen. En dat in de breedst mogelijke betekenis van het woord! Ze willen in De Haven zorgen voor de patiënten maar ook voor hun partner en de familie. De Haven heeft geen bezoekuren, op ieder tijdstip zijn mensen er welkom. Familieleden kunnen blijven slapen, er is een douche speciaal voor hen en zeker als er iemand stervende is, blijft de naaste familie om te waken.
Opnames gebeuren meestal in de late voormiddag, in de namiddag hebben de verpleegkundigen meer tijd voor een babbel met de patiënten. Sommige patiënten weten niet dat ze naar een palliatieve eenheid komen maar ze hebben snel in de mot dat dit geen gewoon ziekenhuis is, vertelt Lu. En dan beginnen ze vragen te stellen. We gaan altijd naar de mensen in waarheid, als mensen ons vragen stellen, liegen we nooit.

Palliatieve sedatie of terminale sedatie is het toedienen van slaapmedicatie zoals met name Midazolam tijdens de stervensfase van een patiënt. Hierbij wordt de onderliggende ziekte niet meer behandeld en overlijdt een patiënt uiteindelijk aan zijn ziekte; een natuurlijke doodsoorzaak. Er is een belangrijk onderscheid met euthanasie, waarin actief het leven wordt beëindigd door middel van het toedienen van medicamenten zoals een slaapmiddel gecombineerd met een spierverslapper. Hierbij overlijdt een patiënt ten gevolge van het toedienen van medicatie; een niet-natuurlijke doodsoorzaak. Palliatieve sedatie wordt dan ook gezien als normaal medische handelen en valt daardoor niet onder het Wetboek van Strafrecht, zoals dat bij euthanasie wel is. De arts heeft dan ook geen meldingsplicht (bron: Wikipedia).

Mensen hebben het erg moeilijk met aftakelen, met afhankelijk worden van anderen. Ik zou dat ook hebben, bekent Lu, ik hou graag het heft zelf in handen. Palliatieve sedatie komt veel vaker voor dan euthanasie, zegt ze. De beslissing voor sedatie wordt altijd genomen in samenspraak met de patiënt, de familie en de dokter. En dat is erg belangrijk, vindt Lu, vaak zijn het mensen die hevige pijn hebben, dreigen te stikken, of constant moeten overgeven.
Of Lu geen spijt heeft van de overstap naar de palliatieve eenheid. Geen moment, zegt ze resoluut, weten wat ik nu weet, zou ik er onmiddellijk terug voor kiezen. Het werk op zich is fysisch minder zwaar maar psychisch is het niet altijd even makkelijk. Gelukkig hebben we een goed team en bij problemen kunnen we bij elkaar terecht, kwestie van even te kunnen ventileren. En dan is er nog de dankbaarheid van patiënten en de familie, zegt Lu. In De Haven is er een gastenboek. Telkens er tien mensen gestorven zijn, worden de families uitgenodigd voor een bemoedigingsmoment. Ze brengen meestal een gedachtenisprentje mee en schrijven vaak een bedanking in het boek. Ik koos er drie uit die mooi verwoorden hoe de familie De Haven heeft ervaren.

Engelen van mensen
ze blijven onopvallend
maar zijn er op het juiste ogenblik
met een heilzame stilte
met luisterende aandacht
met de gepaste vraag
met oog voor het nodige
met een schitterend idee
met handen uit de mouwen
met een troostend woord
met warme melk & honing
met de waarborg van vriendschap
met ontzag voor het onzegbare

De stap naar de hemel
zal een stuk kleiner geweest zijn
omdat hij hier al
een stukje hemel op aarde
mocht ondervinden